Tam thất Bắc hay Kim bất hoán

Theo y học cổ truyền, Tam thất Bắc là một vị thuốc có vị ngọt, hơi đắng, tính ấm, không độc. Tam thất bắc có công dụng tán ứ chỉ huyết (làm tan huyết ứ và cầm máu), tiêu thũng định thống

Tên khác

Sâm tam thất, nhân sâm tam thất, Kim bất hoán (Vàng không đổi) có nghĩa là vị thuốc rất quý, vàng cũng không đổi được: Ý nói mức độ quý hiếm của Tam thất bắc.
Từ

Giải thích ý nghĩa từ: Tam thất

Tên Tam thất có nhiều cách giải thích như sau:

1. Trong sách “Bản thảo cương mục” có ghi chép: Vì cây có 3 lá ở bên trái, 4 lá ở bên phải do đó có tên tam thất.
2. Một cách giải thích khác: Tam = 3 có ý nói từ lúc gieo hạt tới lúc ra hoa phải mất 3 năm. Thất = 7, ý nói từ lúc gieo hạt cây tới lúc thu hoạch phải mất 7 năm.
3. Có người lại nói: Vì lá tam thất có từ 3 đến 7 lá chét.

Tên khoa học

Panax pseudo-ginseng, là loài thực vật có hoa thuộc chi Sâm.

Khu vực phân bố

• Tam thất bắc là cây thuốc quý hiếm, thuộc họ Nhâm sâm, tam thất Bắc rất hiếm ở Việt Nam bởi vì cây này chỉ mọc ở các vùng núi có độ cao 1.500m trở lên, cây thích hợp với khí hậu lạnh.
• Tam thất Bắc khác hoàn toàn với Tam thất nam (Cây thuốc thuộc họ gừng, bởi vậy mà giá bán Tam thất Bắc đắt gấp 10 lần Tam thất nam, hiện nay Tam thất nam có giá chỉ từ 300.000đ đến 400.000đ/1Kg) Độc giải chú ý tránh nhầm lẫn, kẻo mua phải tam thất nam (Tam thất gừng) một cây ít giá điều trị .
• Tam thất bắc phân bố nhiều ở các quốc gia Đông bắc á như: Triều Tiên, Hàn Quốc và Trung Quốc
• Cây tam thất Bắc có ở Việt Nam, hiện nay chúng ta đang tiến hành bảo vệ và phát triển nguồn tam Thất bắc Việt Nam tại một số tỉnh miền núi phía Bắc Như Lào Cai, Yên Bái …. Kết quả cho thấy, cây tam thất bắc Việt Nam có giá điều trị điều trị bệnh cao hơn tam thất ngoại nhập.

Bộ phận dùng

• Bộ phận dùng làm thuốc của cây Tam thất bắc là Củ, đây chính là kết tinh của tam thất, củ tam thất chứa rất nhiều dược chất quý hiếm tốt cho sức khỏe.
• Ngoài ra hoa và nụ tam thất bắc cũng được dùng làm thuốc điều trị bệnh tim mạch và huyết áp

Cây tam thất

Quả tam thất bắc khi chín

Cách chế biến và thu hái

• Tam thất bắc thường được trồng từ 5 đến 7 năm mới cho thu hoạch, củ tam thất bắc rất cứng kể cả khi còn tươi.
• Người ta thu hái tam thất vào tháng 11 hàng năm sau khi cây đã đủ tuổi từ 5 năm trở lên, cây càng lâu càng quý hiếm
• Tam thất sẽ được cắt bỏ phần lá và thân giữ lại phần củ phơi khô làm thuốc.
• Ngoài ra trong năm người ta thu hái nụ và hoa tam thất bắc vào tháng 8 hàng năm để làm thuốc còn gọi là(Hoa tam thất) hiện nay có giá khoảng 800.000đ/1Kg hoa tam thất

Thành phần hóa học

Phân tích thành phần trong tam thất bắc, các nhà khoa học phát hiện trong tam thất bắc có nhiều dưỡng chất, dược chất quý hiếm, phải kể như các acid amin, sterol, đường, các nguyên tố Fe, Ca và đặc biệt là 2 chất Saponin: Arasaponin A, Arasaponin B thường có trong Nhân Sâm.

Củ tam thất bắc tươi