Huỳnh Kỳ

 Mô tả dược liệu:

          Rễ hình viên trụ, rắn và có bột, ít khi phân nhánh, trên thô dưới nhẵn, dài 30 - 60cm, đường kính 1,5 - 3,5 cm. Mặt ngoài màu vàng tro hoặc nâu xám, có những vân dọc. Mặt bẻ có những sợi cứng và xơ. Chất mềm xốp và cứng, vỏ ngoài màu trắng, chính giữa màu trắng vàng, giữa hai lớp có vòng màu nâu nhạt, có nhiều củ có khe từ chính giữa phát lan ra. Rễ to mập nhiều thịt ít xơ, dai bền, ruột vàng là tốt. 

          Có thứ vỏ đen (trên thương trường gọi là Hắc kỳ) thịt vàng. Có thứ còn non (tên thương trường gọi là Nộn kỳ) thịt trắng nhiều bột không xơ là thứ thượng phẩm. Có khi người ta giả Hắc kỳ bằng cách nhuộm đen Hoàng kỳ, nhưng khi rửa thì hết đen.

          Bào chế:

- Cắt bỏ đầu, đồ lên nửa ngày, tước ra sợi nhỏ để lên mặt đá đập dập mà dùng.

- Đập dập nát, tẩm mật ong sao 3 lần, có khi tẩm muối đồ chín.

- Rửa sạch, ủ hơi mềm, xắt hoặc bào mỏng 1 - 2 ly. Sấy nhẹ hoặc phơi cho khô (dùng sống). 

          Hoặc sau khi làm khô đập nát tước nhỏ, tẩm mật rồi sao vàng (cách này hay dùng gọi là Chích hoàng kỳ). Hoặc ngâm mật ong loãng 2 - 3 ngày cho thấm rồi quấn giấy bản lùi vào tro, nếu làm ít, hoặc sao vàng.  

          Bảo quản:Để nơi khô ráo, nơi ẩm dễ hư. Khi đã tẩm mật thì không nên để lâu.

          Thành phần hóa học:

+ Trong Hoàng kỳ có Cholin, Betain, nhiều loại Acid Amin và Sacarosa, Glucosa, tinh bột, chất nhầy, gôm, hơi có phản ứng Alcaloid. 

+ Trong Hoàng kỳ có Sacarosa, nhiều loại Acid Amin, Protid (6,16 - 9,9%), Cholin, Betain, Acid Folic, Vitamin P, Amylase.

+ Trong Hoàng kỳ có 2’, 4’ - Dihyroxy-5,6-Dimethoxyisoflavane, Choline, Betaine, Kumatakenin, Sucrose, Glucoronic Acid, b-Sitosterol.

+ SoyasaponinI, Calycosin-7-O-b-D-Glucoside, 2’-Hydroxy-3’, 4’ Dimethoxyisoflavane-7-O-b-D-Glucoside, 9,10-Dimethoxypterocarpan-3-O-b-D-Glucoside.

+ Palmatic acid, Linoleic acid, Linolenic acid.

+ Coriolic acid.